"Political activity of the bishop of Krakow Prandota 1242-1266"

SUMMARYPOLITICAL ACTIVITY OF THE BISHOP OF KRAKOW PRANDOTA 1242-1266My paper describes the political activities of one of the most eminent ordinaries of the Diocese of Krakow of the Middle Ages. As a representative of a powerful Małopolska family - Odrowąż, which in the first half of the thirteenth century was led by a relative of the main character of my paper, also a bishop of Krakow Iwon Odrowąż, Prandota, due to his education, was to follow the path of his ancestor. He became his chaplain and protégé. He reached the position of bishop of Krakow in 1242, elected unanimously by the Krakow Chapter. A year earlier, the Polish lands faced the first Tatar invasion, the final accord of which, devastating, in practice, to the unifying centre of Regnum Poloniae - "The Monarchy of Silesian Henrys", was the battle of Legnica. The Duke of Masovia Konrad took over Krakow. In the remainder of his pontificate, he took the side of the Duke of Krakow and Sandomierz Bolesław V the Chaste and his mother Grzymisława in the struggle for the throne of Krakow, while simultaneously representing his family on the political arena. He combated Duke Konrad I of Masovia, Boleslaw’s uncle, and simultaneously, a challenger to the province of the underage king and his mother. Yet another struggle for the capital city of Krakow broke out Konrad I of Masovia attacked the bishop’s Kielce properties for which he was excommunicated. The battle of Suchodół, won by the Małopolska forces, was the key event for the further fate of the Krakow and Sandomierz province. In the remainder of his pontificate, Prandota focused on developing the, so-called, plan for unification of the Polish lands, the highlight of which was the canonisation of Saint Stanislaus of Szczepanow in 1253 and post-canonisation councils. The successful emancipation from the authority of secular institutions was an important aspect in the efforts of the Polish Church. The activities of outstanding popes of this period and the consequent decrees of the Forth Council of Lateran (1215) and the Council of Lyon (1245).were the ultimate determinants in the struggle for "Freedom of the Church". Subsequently, the clergy hierarchy sought complete economical and judicial immunity. In 1259, the second Mongol invasion devastated Małopolska economically and demographically. However, the province was developed economically enough, as evidenced by the number of urban and rural locations at a later time, to quickly shake off the effects of the Tatar invasion. The Rus policy and building of anti-Tatar block by the Roman Curia were important elements of the bishop’s policy. The block was to be based on: Rus - broken down into provinces, largely subordinated to the invaders from the east, Teutonic Order, Lithuania and fragmented lands of Regnum Poloniae.Prandota died in 1266. He is buried in the House of Vasa Chapel at the Wawel Cathedral.STRESZCZENIEDZIAŁALNOŚĆ POLITYCZNA BISKUPA KRAKOWSKIEGO PRANDOTY 1242-1266Praca moja opisuje działalność polityczną jednego z najwybitniejszych ordynariuszy diecezji krakowskiej epoki średniowiecza. Jako przedstawiciel możnego małopolskiego rodu Odrowążów, którego liderem w pierwszej połowie trzynastego wieku był krewniak bohatera mojej pracy, także biskup krakowski Iwon Odrowąż, Prandota w związku ze swoim wykształceniem miał podążać drogą swojego przodka. Staje się jego kapelanem i protegowanym. Godność biskupa krakowskiego osiąga w 1242 roku jednogłośnie wybrany przez kapitułę krakowską. Rok wcześniej ziemie polskie doświadczają pierwszego najazdu tatarskiego, którego ostatnim, niszczącym w praktyce, ośrodek zjednoczeniowy Regnum Poloniae jakim była „Monarchia Henryków Śląskich” była bitwa legnicka. Książę Mazowsza Konrad zajmuje Kraków. W dalszej części swojego pontyfikatu staje po stronie księcia Krakowa i Sandomierza Bolesława V Wstydliwego jak i jego matki Grzymisławy w walce o tron krakowski, reprezentując jednocześnie na arenie politycznej swój ród. Zwalcza księcia Konrada I Mazowieckiego, stryja Bolesława, a jednocześnie pretendenta do zajęcia dzielnicy małoletniego władcy i jego matki. Wywiązuje się jeszcze jeden konflikt o stołeczne miasto Kraków. Konrad I Mazowiecki najeżdża kieleckie posiadłości biskupa za co zostaje obłożony klątwą. Kluczowym wydarzeniem dla dalszych losów dzielnicy krakowsko-sandomierskiej jest wygrana przez Małopolan bitwa pod Suchodołem. W dalszej części pontyfikatu Prandota koncentruje się na rozwijaniu tzw. planu zjednoczeniowego ziem polskich, czego najważniejszym punktem była kanonizacja świętego Stanisława ze Szczepanowa w 1253 roku i zjazdy pokanonizacyjne. Ważnym aspektem w dążeniach Kościoła polskiego była emancypacja spod władzy świeckiej co się tej Instytucji udało. Wyznacznikiem walki o „Wolność Kościoła” była działalność wybitnych papieży tego okresu i wynikające z tego postanowienia soboru laterańskiego IV (1215) i synodu Liońskiego (1245). Następnie hierarchowie duchowni dążyli do pełnego immunitetu gospodarczego i sądowniczego. W roku 1259 następuje drugi najazd mongolski wyniszczający gospodarczo i demograficznie Małopolskę. Jednak dzielnica ta była na tyle rozwinięta gospodarczo, o czym świadczy ilość lokacji miast i wsi w późniejszym czasie, iż otrząsnęła się z tatarskiej pożogi dość szybko. Ważnym elementem w polityce biskupa była polityka ruska i budowanie bloku antytatarskiego przez Kurię Rzymską, którego ostoją miały być: rozbita na dzielnice, w dużej części podporządkowana najeźdźcom ze wschodu Ruś, Zakon Krzyżacki, Litwa i rozdrobnione ziemie Regnum Poloniae.Prandota umiera w 1266. Jego miejscem spoczynku jest kaplica Wazów na Wawelu